Behandel vreemdelingen die bij jullie wonen als geboren Israëlieten. Heb hen lief als jezelf.
(Leviticus 19:33b-34a)
De VN Vluchtelingenorganisatie, UNHCR, vraagt jaarlijks aandacht voor alle mensen die wereldwijd op de vlucht zijn voor oorlog, geweld of onderdrukking. Het nieuwste Global Trends Rapport toont aan dat het aantal mensen op de vlucht opnieuw gestegen is, naar bijna 82,4 miljoen mensen. Een triest record.
Vluchten is ook in de Bijbel een begrip. De eerste keer dat het woord gebruikt wordt, is in Genesis 16, de geschiedenis van Abraham en Sara. De vrouw van Abraham had hem nog niet een erfgenaam kunnen schenken. Dat was een grote schande. Daarom schuift ze op enig moment haar slavin naar voren. Zij baart een zoon voor Abraham, Ismaël. Het zet de verhoudingen tussen Sara en haar slavin Hagar op scherp. Wanneer jaren later Sara alsnog het leven schenkt aan een zoon voor Abraham wordt die situatie onhoudbaar en moet Hagar op de vlucht.
Sinds de oorlog in Oekraïne is het thema ‘vluchtelingen’ actueler dan ooit. Voor velen was de situatie onhoudbaar. Iedere vluchteling heeft zo haar of zijn eigen verhaal. Het is hen overkomen. Weg van huis en haard. Weg van geliefden. Weg van de plaats waar zoveel herinneringen liggen. Weg van …., noem maar op. Het zijn stuk voor stuk dramatische verhalen. Het valt mij zwaar om me daarin te verplaatsen. Wat zou het met mij doen wanneer ik alles achter me moest laten? Opgevangen in een onbekende omgeving? Met mensen om me heen die mij maar nauwelijks verstaan of begrijpen?
De geschiedenis van Hagar vind ik lastig. In de Bijbel wordt beschreven hoe God Abraham er toe aanzet om Hagar weg te sturen. ‘Jaag de slavin en haar zoon weg, want de zoon van de slavin mag niet met de zoon van de vrijgeboren vrouw delen in de erfenis.’ (Galaten 4: 30) Hoe kan God dit laten gebeuren? Waarom? Alleen maar vragen en geen antwoorden. Zo lopen er 82,4 miljoen mensen op deze aarde rond. Een triest record.
De zoon van Abraham en Hagar heeft de naam ‘Ismaël’ gekregen. Dit betekent ‘God hoort’. Daarmee is in feite alles gezegd. God hoort. God verstaat. God ziet. God is er bij. Onder alle omstandigheden. Hij ziet om naar Hagar en haar zoon. Vluchten betekende niet het einde, maar een nieuw begin! God geeft Hagar een nieuw perspectief. Het zal niet zo worden als het was, maar het leven gaat door. Zo werd Ismaël een vader van een groot volk. Dat is de God van Israël ten voeten uit! Dat maakt geloven waardevol. Hij biedt onder alle omstandigheden perspectief en hoop. Voor de erfgenamen van Abraham heeft dit ook betekenis. Er ligt een opdracht klaar voor de Israëlieten én voor allen die zich door Jezus Christus mede-erfgenaam weten van de belofte aan Abraham. Wees gastvrij voor vluchtelingen en vreemdelingen. Ook als ze in het huis naast jou komen wonen. Heb hen lief als jezelf. De vele arbeidsmigranten in ons land. En misschien wel jouw collega zijn geworden. Wij zijn de handen en voeten, het luisterend oor, van God in deze wereld. God hoort. Horen wij ook?